فناوری نانو به سرعت در حال نفوذ در تمام جنبههای زندگی است و تاکنون دولتها فقط با تشویق محققان در این بخش خود را در عرصه رقابت نفسگیر نانو فناوری نگهداشتهاند، اما کمتر پیش آمده است که دولتها نگاهی انتقادی به آن داشته باشند.
در آمریکا فناوری نانو به خانهها رسیده است؛ در صنایع بهداشتی و دارویی و حتی غذایی، مردم محصولاتی را میخرند که در آنها از فناوری نانو استفاده شده است، اما اطلاعات کمی از اینکه این محصولات نانو کجا پیدا میشوند وجود دارد؛ به همین خاطر بهتازگی مجلس نمایندگان آمریکا قانونی تصویب کرده است که تلاشهای دولتی برای شناسایی و اخطار درباره خطرهای زیستمحیطی و بهداشتی این محصولات را تقویت میکند.
این تصمیم پس از آن گرفته شده که شورای تحقیق ملی در آمریکا گزارشی انتقادی از عملکرد دولت پیشین آمریکا در این زمینه منتشر کرده است. آمریکا با این قانون جدید پس از کانادا دومین کشوری خواهد بود که در این زمینه قانونی تصویب کرده است. کانادا قرار است نخستین کشوری باشد که از شرکتهای صنعتی درخواست کند فهرستی از محصولات نانومتریک خود را اعلام کنند.
این در حالی است که متخصصان در این زمینه هشدار دادهاند که دولت جدید آمریکا پیش از اتخاذ تصمیم درباره اعمال محدودیت بر شرکتهای تولیدکننده محصولات نانوفناوری باید با بخش صنعتی در این باره گفتوگو کنند تا مانع پیشرفت تحقیقات و تولیدات در این بخش نشوند.
در همین رابطه یکی از مؤسسات آمریکایی که در زمینه تحقیقات فناوری نانو کار میکند اخیرا یک گزارش به دولت آمریکا داده است که پیش از اتخاذ قوانین سختگیرانه و محدودکننده درباره فناوری نانو به آنها توجه کند. این گزارش مجموعهای از توصیههاست و به سرپرستی جی کلارنس دیویس که یکی از مقامات سازمان محیطزیست آمریکا بوده تنظیم شده است. در گزارش به دولت آمریکا توصیه شده است که به دستاوردهای شگفتانگیز دانشمندان با دید مثبت نگاه کند و به جنبههای مثبت آنها توجه بیشتری داشته باشد. اما آنگونه که یکی از مقامات مسئول دولتی در سازمان دارو و غذا درباره فناوری نانو صحبت میکند و از احتمال ایجاد مسائلی ناگوار توسط آنها صحبت میکند بهنظر میرسد که دولت آمریکا قصد ندارد بیشتر به جنبههای مثبت این فناوری نوین نظر کند.
اما مخالفتها با فناوریهای نانو به همینجا ختم نمیشود. در آمریکا سازمانهای غیردولتی زیادی فعالیت شرکتهای تولیدکننده محصولات نانو را زیرنظر دارند و هر چند وقت یکبار درمورد محصولات جدید این شرکتها هشدار میدهند. آنها معتقدند این محصولات جدید عوارض سوئی بر مصرفکنندگان دارند و باید جلوی پخش آنها گرفته شود. این گروهها همچنین به قوانین فعلی سازمان غذا و داروی ایالات متحده انتقاد دارند و معتقدند با قوانین فعلی نمیتوان جلوی عرضه محصولات جدید نانو را گرفت.
اینکه بالاخره کدام دیدگاه درباره حیات آینده فناوری نانو در آمریکا غالب خواهد بود، این روزها به مسئلهای اساسی تبدیل شده است و مصرفکنندگان محصولات و دولت از یک سو و تولیدکنندگان محصولات نانو از سوی دیگر چشم به نتایج طرحهای جدید دولت آمریکا دوختهاند.
اما نکته مهم این است که محصولات نانو هم باید همچون دیگر محصولات در هر کشوری تابع قوانین آن کشور باشد. شتاب در تولید محصولات نانومتریک و شدیدتر کردن رقابت برای تولید محصولات نباید دولت را از این موضوع مهم غافل کند که آیا اصلا تولید چنین محصولاتی در بخشهای خاص سودده هست یا نه. و مهمتر اینکه باید دولت روی تمام محصولات تولید شده نظارت داشته باشد و مواردی را که این محصولات باعث بهخطر انداختن محیطزیست و مصرفکنندگان میشود، شناسایی کند.